Het tekenseizoen is weer in volle gang. Teken genieten net zoals mensen het meest van wat warmer weer. Van maart/april tot november is de kans het grootst dat je in contact kunt komen met een teek. Een teek wordt namelijk al actief vanaf 8°C. Opletten dus! Dus waar zitten teken, hoe kun je een tekenbeet voorkomen en wat moet je doen wanneer je wel een tekenbeet hebt? Wat moet je weten over teken?
Wat is een teek?
Een teek is een klein bruinzwart gekleurd plat spinnetje. Qua omvang kan een teek variëren van 1 tot zo’n 3 millimeter. Een teek is geen diertje, maar een parasiet. Het heeft een gastheer nodig om van te leven, net als een mug. Een teek leeft van het bloed van gewervelde dieren, waaronder de mens ook valt. Een teek kan alleen kruipen, ze kunnen niet vliegen of springen. Ze leven hoofdzakelijk in hoog gras, in het bos, heide, duinen, struiken en tuinen en dan vooral van een wat vochtige omgeving. Het is de vrouwtjesteek die het bloed van de gastheer opzuigt en daarmee zichzelf en haar eieren voedt. De mannetjes teken bijten niet.
Soorten teken
Er bestaan meer dan 800 verschillende soorten teken. Al deze soorten worden onderverdeeld in de zogenaamde harde teken en zachte teken. De harde teek gaat zelf op zoek naar een geschikte plek. Denk hierbij aan hoog op een grasspriet of in een struik. Hier wacht ze rustig af, totdat er een gastheer langskomt. De zachte teek gaat op zoek naar het nest of slaapplaats van de gastheer en wacht daar geduldig totdat deze thuiskomt. De schapenteek is een harde teek en is de meest voorkomende teek in Nederland.
Wat doet een teek op je lichaam?
Zodra een teek over is gestapt op de gastheer, loopt de teek naar specifieke plaatsen op het lichaam van de gastheer toe. Vooral de oren en neus zijn geliefd, maar ook de staart of de hals zijn plekken waar de teek graag zit. Bij de mens kan een tekenbeet overal op het lichaam voorkomen. Echter, vooral warme, vochtige plekken zoals de oksel, lies, knieholte en bilspleet zijn favoriet. Bij kinderen kan de teek ook achter de oren, in de nek (zo net op de haargrens) en op het hoofd zitten. Hier grijpen ze zich vast in de huid, waar ze zich volzuigen met bloed. Hierdoor zwellen op tot een bolletje zo groot als een erwt.
Wat moet je doen als je gebeten bent?
- Haal de teek zo snel mogelijk weg. Hoe langer de teek in je huid zit, des te groter de kans dat deze ziekteverwekkers overdraagt. Gebruik voor het verwijderen een fijn pincet of tekentang. Deze zijn te koop bij een apotheek of drogist.
- Gebruik geen alcohol, jodium, zeep, olie bij het verwijderen.
- Pak de teek zo dicht mogelijk op de huid bij de kop vast. Knijp niet in het lichaam van de teek.
- Maak een rustige trekkende beweging, waardoor de teek los komt en de teek de huid moet loslaten.
- Zorg dat er geen delen van de teek in de huid achterblijven: dat kan ontstekingen veroorzaken.
- Noteer de plaats op het lichaam en de datum, waarop de teek je gebeten heeft.
- Pas als de teek weg is, ontsmet dan de beetwond met 70% alcohol of jodium.
- Zit de teek langer dan 24 uur in je huid vast? Neem dan contact op met je huisarts.
Hoe herken je een tekenbeet?
Heb je een tekenbeet, dan betekent dat niet meteen dat je de ziekte van Lyme krijgt. De teek wordt namelijk besmet als hij bloed zuigt bij kleine (knaag)dieren of vogels die de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich dragen. Op de plek van de beet ontstaat snel een rood vlekje, zoals bij de meeste insectenbeten. Dat vlekje wordt meestal niet groter dan 1 of 2 centimeter en verdwijnt binnen 2 weken.
Echter, op het moment dat er een rode kring op je huid ontstaat waar de teek je heeft gebeten, dan ben je wel besmet. Dat gebeurt vaak binnen 3 dagen, maar kan ook een maand duren of helemaal niet komen. Het is daarom verstandig om ook op andere symptomen letten. Denk hierbij aan een grieperig gevoel, koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn. Houd de plek waar de teek zat dus nog een paar weken tot maanden in de gaten. Heb je twijfels, ga dan altijd naar de huisarts. Hoe eerder de ziekte behandeld wordt, hoe beter.
Wat zijn de gevolgen van de ziekte van Lyme?
Van alle teken in Nederland is 25 tot 30% drager van de Borrelia bacterie. Ieder jaar raken ongeveer 25.000 Nederlanders besmet met de ziekte van Lyme. In een vroeg stadium is deze ziekte te behandelen met antibiotica. Maar het kan ook chronische klachten veroorzaken.
De tweede fase van de ziekte van Lyme ontstaat na een aantal maanden nadat iemand is gebeten. Klachten die je kunt hebben zijn: gewrichtspijn, hartklachten, zenuwpijn, koorts, moeheid en/of dubbelzien.
In de derde fase is de ziekte van Lyme chronisch geworden. In de fase kan iemand last hebben van pijn in de gewrichten en spieren, constante hoofdpijn, geheugenverlies een stijve nek, plotselinge doofheid en slaapproblemen. Een ander opvallend aspect is dat in deze fase je huid op je armen en benen opgezwollen en warm kan worden. Ook kan de kleur van je huid wat paars worden.
Wanneer wordt Lyme chronisch?
Wanneer een teek niet of niet voldoende is behandeld, kom je in het chronische stadium. Chronische Lyme vergt een grondige aanpak, waarbij het belangrijk is het immuunsysteem zo optimaal mogelijk te laten functioneren. Zodra de diagnose is gesteld zal er ook gestart worden met antibiotica. Hoe eerder met deze behandeling gestart wordt, des te beter deze zal aanslaan. In een laat stadium kunnen mensen klachten houden na behandeling. Dit kan ook het geval zijn als de Borrelia bacterie niet meer aanwezig is. Dit noemt men ook wel het post-Lymeziektesyndroom. De ziekte van Lyme zal nooit helemaal uit je lichaam verdwijnen.
Tips om tekenbeten te voorkomen
- Draag tijdens een wandeling een lange broek en stop je broekspijpen in je sokken. Draag een shirt met lange mouwen en draag bij voorkeur lichte kleuren. Hierdoor zul je een teek sneller zien.
- Het is verstandig wanneer kleine kinderen een petje op het hoofd dragen om zich te beschermen.
- Blijf in de natuur op de wandelpaden.
- Voor extra bescherming kun je je insmeren met een insecten-werend middel met DEET. Voor volwassen mag er maximaal 50% DEET in het product zitten en voor kinderen is dat maximaal 20%.
- Bij speciale outdoor winkels kun je geïmpregneerde kleding kopen. Deze zijn met insecten-werende middelen behandeld en geven zo een extra bescherming.
Zorg verder dat wanneer je de natuur in gaat je een tekentang bij de hand hebt. Controleer bij thuiskomt op eventuele teken bij je haarlijn, bilnaad, oksel, knieholte, lies, oren en tussen de voeten.
Bronnen: stopdeteek.nl, tekenradar.nl en rodekruis.nl
Delen: gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)