Trombose; één van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland

Ieder uur krijgen 11 mensen trombose en iedere dag overlijden er 40 mensen aan trombose. Daarmee is trombose één van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland. Dus wat is trombose en hoe kun je het herkennen?

Wat is trombose?

Trombose is een aandoening waarbij er bloedstolsels in de bloedvaten worden gevormd, waardoor het bloedvat verstopt raakt. Wanneer het bloedstolsel in een ader zit, dan spreken we van veneuze of diep-veneuze trombose (DVT). In veel gevallen is dit een trombosebeen. Echter, wanneer het bloedstolsel losschiet, dan kan het verderop in de bloedbaan ook een verstopping veroorzaken. Dit wordt een embolie genoemd. Op het moment dat het stolsel ervoor zorgt dat een deel van je lichaam geen zuurstof meer krijgt, bijvoorbeeld in de longen, dan spreken we van een longinfarct. Een stolsel in een slagader kan een hartinfarct of herseninfarct veroorzaken. In principe kun je overal waar je aderen of slagaderen hebt trombose krijgen. Bijvoorbeeld in je oog, lever, darmen of armen.

Waardoor ontstaat een stolsel?

In het bloed zitten stollingsfactoren. Deze stollingsfactoren zorgen ervoor dat wanneer je een wondje hebt dat deze niet blijft bloeden. Maar stolling kan ook zomaar optreden. Er is in dat geval géén sprake van een wondje, maar je bloed gaat wél stollen. De stolsels die ontstaan, kunnen je bloedvat afsluiten.

Oorzaak van trombose

Trombose is heel complex en kan op veel verschillende manieren ontstaan. Vaak is het niet één factor die trombose veroorzaakt, maar een combinatie van meerdere factoren.

Roken

De stoffen die in tabak zitten beschadigen de binnenkant van de bloedvaten, waardoor onder andere vetdeeltjes zich gemakkelijker kunnen vastzetten en de bloedvaten vernauwen. Tabaksrook zorgt er ook voor dat het bloed sneller stolt.

Een vertraagde bloedstroom

Wanneer de bloedstroom is vertraagd, dan is er een grotere kans op het ontstaan van trombose. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan bij langdurige bedrust. Omdat de bloedstroom in de aders door spieractiviteit geholpen wordt en deze ontbreekt bij langdurige bedrust kunnen er dan stolsels ontstaan. Dit kan ook ontstaan wanneer je een been of arm in het gips hebt zitten.

Beschadigde bloedvaten

Als gevolg van een ongeval een bloedvat beschadigd raken, waardoor trombose kan ontstaan. Maar een beschadiging kan ook worden veroorzaakt door aderverkalking. Dit kan scheurtjes in de wand van een bloedvat veroorzaken. Een andere oorzaken van beschadigde bloedvaten zijn operaties. Vooral de orthopedische operaties aan een heup of knie geven een verhoogd risico op trombose. Vaak krijgen deze patiënten dan ook standaard antistollingsmiddelen voorgeschreven.

Anticonceptiepil

Wanneer je de anticonceptiepil slikt, dan veranderd de samenstelling van je bloed. Het bloed bevat dan meer vrouwelijke hormonen. Daarmee neemt het risico op trombose toe. Gezonde jonge vrouwen hebben geen verhoogd risico op trombose wanneer ze anticonceptiepil slikken. Wanneer je ouder bent dan 40 jaar, dan ontstaat er wel een verhoogd risico. Daarnaast kunnen factoren als: erfelijke afwijking, roken, overgewicht en eerder trombose hebben gehad in combinatie met het slikken van de anticonceptiepil, voor een verhoogd risico zorgen. Het gaat hier over de combinatiepil. De progestageenpil met één hormoon geeft geen verhoogd risico op een trombose.

Erfelijke afwijking

Voorbeelden van erfelijke afwijking die ervoor kunnen zorgen dat het bloed sneller stolt zijn: protrombinemutatie, Factor V Leiden-mutatie, het hebben van een teveel aan bloedstollingsfactoren VIII en een tekort aan antitrombine, proteïne C of proteïne S. Deze erfelijke afwijkingen verhogen het risico op het krijgen van trombose.

May-Thurner syndroom

Hierbij zit de linker bekkenader klem tussen een lendenwervel en de rechter bekkenslagader. De belangrijkste complicatie van deze aandoening is diepe veneuze trombose.

Kanker

Kanker kan ook de samenstelling van het bloed veranderen en de bloedstolling beïnvloeden. De kankercellen kunnen namelijk de eiwitten, die betrokken zijn bij het vormen en afbreken van een stolsel, activeren of deactiveren. Het gevolg is dat het stollingssysteem uit balans wordt gebracht, waardoor trombose kan ontstaan.

Symptomen van trombose

De symptomen die iemand heeft zijn afhankelijk van de plek in het lichaam waar de trombose optreedt.

Klachten bij een trombosearm

Het is niet altijd zo dat een trombosearm klachten veroorzaakt. Echter, in de meeste gevallen leidt het tot:

• Een pijnlijk, opgezette arm.
• Strakke huid.
• Rode of blauwachtige verkleuring van de arm of hand.
• Witte of koude huid.

Klachten bij een trombosebeen

Een trombosebeen kan leiden tot een longembolie, wat levensgevaarlijk kan zijn. De symptomen van een trombosebeen zijn:

• Een dikke kuit die rood en glanzend kan worden.
• Zwaar gevoel of pijn in het been.
• Verkleuring van het been (rood of blauwpaars).
• Lichte temperatuursverhoging.
• De huid van het been is strakgespannen.

Klachten bij een longembolie

Bij een longembolie zit er een bloedstolsel in de longen vast. De klachten die kunnen ontstaan zijn:

• Benauwd gevoel.
• Snelle ademhaling.
• Pijn bij het ademen.
• Verhoogde hartslag.
• Licht gevoel in het hoofd.
• Temperatuursverhoging.
• Eventueel ophoesten van bloed.

Klachten bij een hartaanval

Wanneer een stolsel de kransslagader afsluit, krijgt de hartspier geen of te weinig zuurstof. De ondergenoemde kenmerken hoeven niet allemaal voor te komen bij een hartaanval.

• Een beklemmende en drukkende pijn achter het borstbeen. Deze pijn kan uitstralen naar de: kaken, bovenarmen, hals, rug en maag.
• Zweten.
• Misselijkheid en/of braken.
• Duizeligheid.
• Hartbonzen.

Klachten bij een herseninfarct

Wanneer een bloedstolsel een bloedvat in de hersenen afsluit, dan is er sprake van een herseninfarct. De volgende verschijnselen kunnen optreden:

• Een afhangende mondhoek en/of scheef gezicht.
• Lamme arm.
• Verwarde spraak.
• Ineens evenwichtsproblemen.
• Plotseling dubbelzien.
• Ineens zeer ernstige hoofdpijn.

Klachten bij een trombose oog

Op het moment dat een bloedpropje 1 of meer adres of slagaders in het netvlies afsluit, dan is er sprake van een trombose oog. Een trombose oog is te herkennen aan de volgende symptomen:

• Slechter kunnen zien aan 1 oog.
• Plotselinge ontstaat van vlekken of lichtflitsen.

Behandeling van trombose

Trombose kan op verschillende manieren worden behandeld. We hebben een aantal van de meest voorkomende behandelingen op een rij gezet:

Antistollingsmiddelen

Medicijnen die de stolling van het bloed remmen zijn bijna altijd onderdeel van de behandeling. Antistollingsmiddelen worden ook wel antitrombotica of bloedverdunners genoemd. Deze medicijnen kun je in een vaste dagelijkse dosis innemen. Als je antistollingsmedicijnen gebruikt, kom je soms onder controle te staan bij de trombosedienst. Soms krijg je medicijnen voorgeschreven waarbij dat niet hoeft en behandeling bij je huisarts voldoende is.

Heparines

Heparines zijn milde antistollingsmiddelen. Heparine zorgt ervoor dat je bloed niet verder samenklontert en is een middel dat erg snel en nauwkeurig werkt. Je krijgt ze toegediend via een infuus of via een injectie. Controle door een trombosedienst is niet nodig wanneer je heparines gebruikt.

Bloedplaatjesremmers

Ook bloedplaatjesremmers zijn milde antistollingsmiddelen. Veelal schrijft een arts dit middel voor indien iemand een lichte erfelijke aanleg voor trombose heeft of bij een laag risico op trombose. Bloedplaatjesremmers hebben niet veel bijwerkingen.

DOAC’s

Directe Orale Anticoagulantia (DOAC), verminderen het samenklonteren van het bloed. Ze remmen de vorming van bloedstolsels en verminderen de kans dat een bloedvat wordt afgesloten door een stolsel. DOAC’s zijn gemakkelijk in het gebruik en ook hierbij is controle door een trombosedienst niet nodig.

Vitamine K remmers

De vitamine K remmers maken het bloed minder stolbaar. Hiermee wordt de kans op het ontstaan van trombose kleiner. Maar vitamine K remmers laten wel genoeg stollingsfactoren over om ons lichaam bij bijvoorbeeld een wondje te beschermen.

Elastische kousen

In de behandeling van veneuze trombose zijn elastische kousen een belangrijk onderdeel. Deze kousen zorgen ervoor dat het opgehoopte vocht in een arm of been (oedeem) wordt afgevoerd.
Daarnaast is het belangrijk om wanneer je rookt, te stoppen met roken. Ook is het belangrijk om in beweging te blijven.

Wil je meer informatie over trombose? Kijk dan eens op ons dossier Trombose

 

Bronnen: Trombosestichting en Hartstichting

Delen:  

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)