Wat gebeurt er eigenlijk in je lijf tijdens de overgang?

Wat gebeurt er eigenlijk in je lijf tijdens de overgang?

De overgang is een normale fase in het leven van een vrouw, die leidt tot het einde van je vruchtbaarheid. Je voorraad follikels met eicellen in de eierstokken raakt uitgeput. De menstruatiecyclus komt hortend en stotend tot stilstand. Je lichaam zoekt een nieuwe balans in de hormoonhuishouding. Bij de ene vrouw duurt dat 3 jaar en bij de andere tot wel 20 jaar.

De fase die vergelijkbaar is met de puberteit gaat gepaard met fysieke, emotionele, mentale en spirituele veranderingen, en heet met een chic woord: climacterium. Het grootste deel van de vrouwen in Nederland beleeft de overgang tussen haar achtenveertigste en zesenvijftigste. Op dit moment zijn er naar schatting tussen de 1,2 en 1,5 miljoen vrouwen in Nederland in de overgang.

Grote verschillen

Vrouwen reageren verschillend op de overgang. Je vitaliteit en je levensstijl zijn van grote invloed, maar ook je genen spelen een belangrijke rol. Misschien zijn jouw overgangsverschijnselen dezelfde als die van je moeder, maar evengoed ook niet. Hoe je de overgang ervaart hangt ook af van je opvattingen:

  • Wat verwacht je van het leven?
  • Hoe zie jij je rol als vrouw?
  • Zie je de overgang als een fatale fase die het einde van je jeugdigheid en moederschap markeert?
  • Of is het de opmars naar een tweede jeugd?
  • Ook culturele aspecten spelen een rol.

Als vrouw van tussen de 40 en 60 jaar heb je een flinke dosis levenservaring en kennis van je eigen lichaam. Onbetaalbaar. Je verschijnt met waardevolle bagage aan de start van deze reis. Aangezien vrouwen een levensverwachting van tachtig jaar en ouder hebben, is dat niet minder dan heugelijk nieuws. Je kansen op een levensfase waarin jijzelf de scepter zwaait over de invulling en beleving ervan zijn daarmee radicaal toegenomen.

Hormoonhuishouding

De symptomen van de overgang zijn te danken aan het veranderende evenwicht in je hormoonhuishouding. Wanneer de overgang begint is moeilijk aan te geven. Tenzij je eierstokken zijn verwijderd. Vrouwen zonder eierstokken – door medisch ingrijpen – gaan onmiddellijk in de overgang.

De overgang begint in elk geval met een opmars naar de menopauze. Ook wel de pre-menopauze genoemd. De menopauze is echter pas achteraf vast te stellen. Als je een jaar lang niet hebt gemenstrueerd, kun je zeggen: ik ben de menopauze voorbij. Er zijn echter vrouwen die een jaar na dato alsnog worden ‘verrast’ door een flinke bloeding.

Voorafgaand aan de menopauze zijn vrouwen niet meer vruchtbaar terwijl ze nog wel menstrueren. In de periode daar weer aan voorafgaand zijn we ‘minder vruchtbaar’. De mate waarin de eierstokken uitgeput raken, is echter individueel heel verschillend. De ene vrouw van 35 jaar heeft relatief veel eitjes en is normaal vruchtbaar. Zij zal naar verwachting laat in de overgang komen. Bij de andere vrouw van 35 jaar kunnen de eierstokken al bijna zijn uitgeput. Zij zit dichter bij de overgang.

Anti-Müller Hormoon

Maar hoe stel je die voorraad vast? Die kan helaas niet eenvoudig worden gemeten. Daarvoor moet een eierstok worden verwijderd en vervolgens opengesneden. De concentratie van het Anti-Müller Hormoon (AMH) in het bloed, geproduceerd door de eicellen, blijkt een betrouwbare factor te zijn. Hoe meer AMH in het bloed, hoe meer eitjes, des te later klopt de overgang op jouw deur.

Bij veel vrouwen begint de perimenopauze ergens rond hun vijfenveertigste. De dagelijkse beslommeringen overschaduwen vaak de signalen van ons lichaam. Meestal krijgen we daar pas vat op als er dusdanige veranderingen optreden dat we er niet meer omheen kunnen.

Zwangerschapstest

Het karakter van je menstruatie kan bijvoorbeeld zijn gewijzigd. Had je altijd een forse zesdaagse maandstonde, nu moet je tot de conclusie komen dat je ‘periode’ met enkele dagen enig bloedverlies voorbij is. Andersom komt overigens ook voor. Wellicht haal je een zwangerschapstest in huis, en blijkt achteraf dat je gewoon een menstruatie hebt overgeslagen.

Of je hebt al een paar keer ineens erg moeten blozen. Maar zo vaak bloosde je toch niet? Je buik lijkt wat dikker. Emotioneel zit je meer dan ooit in een rollercoaster, zonder dat je een duidelijke aanleiding kunt vinden. Met stille trom en met een eigen gezicht doet de overgang haar intrede, om uiteindelijk met enkele stevige roffels tot je bewustzijn door te dringen.

Hormonendans

Wat gebeurt er allemaal in je lichaam? Je eerste ingrijpende kennismaking met de hormonendans in je lijf heb je ervaren ergens tussen je negende en vijftiende jaar, toen je meisjeslijf veranderde in een vrouwenlichaam. De eerste haartjes verschenen in je oksels en op je schaamheuvel, de ontwikkeling van je borsten begon en het heupgebied dijde uit.

Ook je gevoelsleven veranderde: je kreeg zin in seksuele bevrediging. Je stond aan het begin van een vrouwenleven dat voor een flink deel zou worden bepaald door de seizoenen
van je menstruatiecyclus.

Het afscheid van je menstruatiecyclus gaat ook gepaard met een hormonendans. Die wordt overigens lang niet altijd ervaren als een dans, vaak is het woord ‘storm’ toepasselijker. Hoe dan ook, kennis is macht. Je bent minder overgeleverd aan allerlei verschijnselen als je weet welke hormonale processen zich in je lichaam afspelen; je kunt de leiding nemen over je eigen gezondheid.

Vruchtbaarheid

De hypothalamus, een klier in je hersenen, heeft de regie over je menstruatiecyclus. Die speelt overigens ook een grote rol in vele andere lichaamsfuncties, zoals het reguleren van je lichaamstemperatuur. De hypothalamus geeft de nabijgelegen klier, de hypofyse, het sein het follikelstimulerend hormoon (FSH) af te geven. Dat hormoon gaat naar je follikels. Die liggen vanaf je geboorte opgeslagen in de eierstokken.

FSH geeft deze follikels, die de eitjes en het hormoon oestrogeen bevatten, het sein om te groeien. De gestimuleerde follikels geven vervolgens het hormoon oestrogeen af. Als er een bepaalde hoeveelheid van dat hormoon in je bloed circuleert, scheidt de hypofyse het luteïniserend hormoon (LH) af. Dat zorgt ervoor dat de follikel die het snelst is gegroeid, na een dag of tien openbarst. De ovulatie, ook wel eisprong genoemd, is een feit.

De eicel verplaatst zich vanuit de eierstok richting de eileider. Dat gebeurt letterlijk met een soort sprongetje, want tussen de eierstok en de eileider bevindt zich een kleine open ruimte die overbrugd moet worden. Ongeveer zes dagen later arriveert de eicel in de baarmoeder.

Vijfhonderd keer

Het in de eierstok achtergebleven ‘lege’ follikel groeit ondertussen uit tot het gele lichaam (corpus luteum), dat de hormonen oestrogeen en progesteron afgeeft. Gedurende je cyclus zorgt het oestrogeen ervoor dat de bloedtoevoer naar het baarmoederslijmvlies wordt vergroot waardoor het dikker wordt. Het hormoon progesteron maakt het karwei af, zodat een eventueel bevruchte eicel zich kan innestelen.

Heeft er geen bevruchting plaatsgevonden, dan verschrompelt het gele lichaam en sterft af. De oestrogeen- en progesteronproductie dalen. De baarmoeder ontdoet zich van haar extra
bekleding als de beide hormonen hun laagste niveau bereiken. Je lichaam drijft de overtollige producten af via de vagina: je menstrueert.

Dit samenspel van de hormonen herhaalt zich gedurende vijfendertig tot veertig jaar zo’n vier- tot vijfhonderd keer. Je bent al dan niet moeder geworden, en je eierstokken gaan onder invloed van de veroudering steeds moeizamer functioneren. Je voorraad follikels met eicellen is afgenomen. Naarmate de tijd verstrijkt reageren steeds minder follikels op het follikelstimulerend hormoon (FSH).

Menopauze

Ook als er geen eitje rijpt, blijft de hypofyse echter onverminderd FSH en LH afgeven. Het is alsof je lichaam een extra inspanning levert om je vruchtbare staat te behouden. Geen follikels betekent geen eitjes, geen oestrogeen, geen geel lichaam, geen progesteron en dus geen menstruatie.

De menstruatie kan dus een keer wegblijven en de eerstvolgende kan extra hevig zijn. Dat laatste wordt veroorzaakt door het steeds dikker worden van het baarmoederslijmvlies in de tijd dat je niet ongesteld wordt. De eierstokken blijven namelijk, in kleinere hoeveelheden, oestrogeen produceren. Ook de bijnieren en bepaalde vetcellen dragen hun steentje op dit gebied bij.

Uiteindelijk reageren de follikels helemaal niet meer op FSH en LH. Je wordt niet meer ongesteld. Als je een jaar niet meer hebt gemenstrueerd ben je (in principe) de menopauze voorbij. Je bent niet meer vruchtbaar. Dat betekent overigens niet dat de overgang achter de rug is. De balans in je hormoonhuishouding is nog niet bereikt. Je bent in de postmenopauze
beland.

Symptomen

De overgang, die dus uit 3 fasen bestaat (pre-menopauze, menopauze en postmenopauze), heeft talloze gedaanten. Er kunnen zich zowel lichamelijke als psychische symptomen voordoen. De eerste lichamelijke symptomen van de overgang zijn meestal: een onregelmatige menstruatie, opvliegers en nachtzweten.

Dit is overigens de ‘standaardopvatting’, waardoor veel andere lichamelijke symptomen die eerder kunnen optreden, worden weggewuifd of onverklaard blijven, zoals:

  • slecht slapen,
  • angsten,
  • libidoverlies,
  • hartkloppingen,
  • pijnlijke borsten,
  • schildklierklachten,
  • hoofdpijn tijdens de eerste dagen van de menstruatie,
  • droge slijmvliezen.

Psychische verschijnselen kunnen zijn:

  • stemmingswisselingen,
  • emotionele labiliteit,
  • vergeetachtigheid,
  • concentratiestoornissen.

Medische Zorgvraag?

Heb jij een medische zorgvraag over de overgang? Wil je snel en deskundig advies? Bij de online ZorgZus kun je snel terecht met al je vragen. Gespecialiseerde verpleegkundigen bieden je online professionele hulp, begeleiding & advies. Blijf niet met je klachten lopen!

Online ZorgZus

De Online ZorgZus is een zusterorganisatie van Dokter.nl.

 

 

Saron Petronilia Coach, trainer, auteur
Saron Petronilia
Coach, trainer, auteur

 

 

 

 

 

 

 

 

Deze tekst is gepubliceerd door Saron Petronilia, gespecialiseerd in Overgang en Werk

Delen:  
13 reacties op “Wat gebeurt er eigenlijk in je lijf tijdens de overgang?
  1. Hi Saron,
    Ik heb last van brandende rechter borst ’s nachts.
    Is dat misschien ook een overgangssymptoom? Ik ben 45 jaar oud.
    Ik heb gehoord van mensen die pilletjes krijgen tijdens de overgang. Wat voor pilletjes zijn dat? En bestaan er natuurlijke geneesmiddelen om voor of tijdens de overgang te drinken?

    Geschreven door Milli op
    • Bij mij werkt famosan balans van Vogel heel goed..

      Geschreven door Beertje op
    • Dag Millie,
      Brandende borsten staan niet in het lijstje 40/50 overgangssymptomen dat ik ken. Dus ik zou je adviseren toch even langs de huisarts te gaan voordat je zelf gaat dokteren met pilletjes.
      Hartelijke groet,
      Saron Petronilia

      Geschreven door Saron Petronilia, gespecialiseerd in Overgang en Werk op
    • Ik

      Geschreven door Corry op
      • Ik kreeg heria 2.5 mg sinds mijn 40 ste werd mijn baarmoeder verwijderd door vleesbomen gynicoloog zei me nog te jong voor de menopauze liet eierstokken maar nog geen jaar nadien belande ik toch in de menopauze

        Geschreven door Corry op
  2. overgang tussen je 48ste en 56ste???? Ik ben 60 en heb er nog steeds last van.

    Geschreven door jammer dan op
    • Ik begon toen ik 48 jaar was ben nu 60nu jaar nog steeds last van……hoe lang gaat dit nog duren pfff.

      Geschreven door Mopje op
    • Dat kan Mopje. De overgang is ongeveer 4 jaar na het definitieve stoppen van je menstruatie voorbij.
      groeten, Saron Petronilia

      Geschreven door Saron Petronilia, gespecialiseerd in Overgang en Werk op
  3. Ik ben in een vervroegde overgang te recht gekomen met alle denkbare klachten helaas. Overgang kun je gerust een ziekte noemen. Dit nog wel op mijn 39ste. Huisarts wilde er niet aan geloven en bleef maar zeggen dat het stress is omdat ik te jong voor overgang zou zijn. Nou dus niet. Mijn klachten waren eerder van start gegaan maar was toen minder heftig waardoor ik uitging van wat de huisarts zei. Eenmaal bij de genealoog bleek ik er zeker een jaar in te zitten. Helaas werkt geen enkele medicijn goed bij mij en ik kan ze moeilijk allemaal tegelijk innemen. Maar ik vrees voor mezelf dat ik er ook nooit uit ga komen. Het belemmerd mij om van het leven en van mijn gezin te genieten helaas. Daar kan ik heel droevig om worden.

    Geschreven door Fati op
    • Beste Fati,
      Heel begrijpelijk dat je er droevig van wordt. Zo op een afstand kan ik niet goed beoordelen of ik je zou kunnen helpen. Wat ik je in ieder geval kan adviseren is naar een in de overgang gespecialiseerde gynaecoloog te gaan. Daar zijn er maar enkelen van in Nederland. Als je reageert waar je woont, kan ik je de juiste persoon tippen.
      De zon schijnt ook voor jou! Hartelijke groet, Saron

      Geschreven door Saron Petronilia, gespecialiseerd in Overgang en Werk op
      • Hoi Saron, zou je mij ook kunnen laten weten waar die gynaecoloog zit? Ben ook al in de overgang vanaf mijn 39 ste en ben nu 46. Slaap slecht en totaal geen libido meer voel mij geen vrouw meer. Pff vind het zo erg. Ik woon in Sittard Limburg en hoop dat je mij kan vertellen waar ik mss naar toe kan. Alvast bedankt

        Geschreven door Heidi op
        • Hoi met Johanna ik kan er ook niet net om gaan soms denk dat ik een hart aan val krijg of zo nu heb ik ook overgang pilletjes en lorezapam er bij ja maar denk soms nog het zelfde is soms sta ik helemaal te trillen en de dokter zeg ook jij heb niks ik vent het vreeselijk voor vrouw wat ze mee maaken

          Geschreven door Anna op
        • Dag Heidi, excuses voor mijn trage reactie.
          Hierbij de gegevens.
          Waltje Jager, St.-Jans Gasthuis Weert
          Vogelsbleek 5
          Weert

          Telefoon: 0495 572 100
          Email: [email protected]

          Geschreven door Saron Petronilia op

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*

Blijf op de hoogte met onze wekelijkse nieuwsbrief