Gewrichtsproblemen, hoe kun je ze voorkomen?

Versleten of beschadigde gewrichten kunnen vandaag de dag worden vervangen door protheses. Helaas gaan die niet eeuwig mee. De beste remedie blijft dus om eventuele gewrichtsproblemen te voorkomen. Wat kun je doen om gewrichtsproblemen te voorkomen?

Wat is een gewricht?

Een gewricht is een soort van scharnier van twee of meer botten. Vaak zit er aan uiteinden van een bot kraakbeen, wat voor een bescherming van je botten zorgt. Maar het helpt ook bij de glijbeweging. Rond het gewricht zit het gewrichtskapsel, waarbinnen de gewrichtsholte zit. Deze holte is gevuld met een stroperige vloeistof, wat synovium wordt genoemd. De functie van deze vloeistof, is dat de bewegingen van je gewrichten soepel verlopen. Dan zijn er ook nog gewrichtsbanden, die zorgen ervoor dat de botten in een gewricht bij elkaar blijven. Deze banden zijn gemaakt van heel sterk bindweefsel, waardoor ze veel krachten op kunnen vangen. De gewrichtsbanden zijn weer een onderdeel van het gewrichtskapsel.

Soorten gewrichten

Er zijn verschillende soorten gewrichten.

• Scharniergewricht
  Een scharniergewricht kan maar in één richting bewegen. Voorbeeld hiervan zijn een elleboog of knie.
• Rolgewricht
  Ook een rolgewricht kan maar in één richting bewegen, maar het gaat hier om twee botten die over elkaar heen rollen. Een voorbeeld hiervan is de onderarm. Het spaakbeen en de ellepijp kunnen om elkaar heen bewegen, waardoor je je handen kunt draaien.
• Kogelgewricht
  Een kogelgewricht bestaat uit een kogel en een kom. Zo’n gewricht kan in een aantal richtingen bewegen. Voorbeelden zijn je schouder en heup.
• Zadelgewricht
  Een heel bijzonder gewricht dat beweging rond 2 assen mogelijk maakt. Een voorbeeld hiervan is het gewricht bij je duim. Het zorgt ervoor dat je een opponeerbare duim hebt.
• Eigewricht
  Dit is net als het zadelgewricht een gewricht dat beweging mogelijk maakt langs 2 assen. Voorbeelden hiervan is het gewricht in de pols, maar ook tussen de onderste vingerkootjes en de botten van je hand.

Problemen met gewrichten

De problemen met gewrichten hebben vaak te maken met het kraakbeen dat beschadigd is. Wanneer het oppervlak van een deel van het gewricht beschadigd is, zal de functie verstoord raken. Het beschadigen van het kraakbeen op zich doet geen pijn. Echter, wat wel pijn doet is de reactie van je lichaam op deze aftakeling. De pezen en het gewrichtsvlies kunnen gaan ontsteken, en deze hebben wel zenuwuiteinden die pijn door kunnen geven.

Oorzaken beschadigen kraakbeen

Artrose

Artrose is een chronische aandoening, waarbij het kraakbeen dunner en zachter wordt. Artrose kan in alle gewrichten ontstaan, maar er zijn gewrichten waarin het vaker voorkomt. Denk hierbij aan de: nek, onderrug, knieën, heupen, duim, vingers en grote teen.

Hoe voorkomen?
Er zijn meerdere factoren die invloed hebben op het krijgen van artrose. Zo kunnen veroudering, geslacht, overgewicht, langdurige overbelasting of een zware blessure een rol spelen bij het ontstaan van artrose. Het is dus niet altijd te voorkomen. Echter, je kunt de risico’s proberen te verkleinen door:

• Overgewicht te vermijden.
• Dagelijks minimaal een half uur te bewegen. Een half uur is echt het minimum. Neem eens de fiets in plaats van de auto, of maak regelmatig een wandeling. Je zult merken dat beweging niet alleen goed is voor de gewrichten, maar zeker ook voor je totale gezondheid. Let hierbij wel op het risico van overbelasting. Veel intensieve sporters krijgen vroeg of laat te maken met artrose. Wanneer je merkt dat je gewrichten warm worden of pijn beginnen te doen, dan kan dit een teken zijn dat je het rustiger aan moet doen.

Overbelasting

Naast het beschadigen van het kraakbeen, kan ook een overbelasting van de pezen pijnlijke gewrichten opleveren. Een peesontsteking kan ontstaan door overbelasting en herhalende bewegingen. Denk bijvoorbeeld aan overbelasting bij beeldschermwerk en overbelasting bij sporters die te intensief trainen. Bekende voorbeelden zijn tenniselleboog, muisarm en whatsapp-duim.

Hoe voorkomen?

• Las voldoende pauzes in wanneer je vaak dezelfde bewegingen uitvoert.
• Werk je veel met de computer, dan kan het verstandig zijn om je te laten adviseren door een specialist in ergonomie.

Ongeval

Een ongeval kan een barst/breuk van het kraakbeen, of loslating van het kraakbeen veroorzaken. Hierdoor krijgen we op één bepaalde plek een verlies van kraakbeen. Kraakbeenletsels als gevolg van een ongeval zullen meestal voorkomen bij jong volwassenen en sporters van middelbare leeftijd.

Hoe voorkomen?
Het 100% voorkomen van kraakbeenletsel als gevolg van een ongeluk is onmogelijk. Echter, ook hier kun je de risico’s minimaliseren door:

• Nauwkeurig de veiligheidsvoorschriften op je werk of tijdens het sporten op te volgen.
• Wanneer je gaat sporten, zorg er dan voor dat je het goed opbouwt om zo minder kans te krijgen op blessures.

Ontbreken van de meniscus

Het stukje kraakbeen tussen het bovenbeen en onderbeen wordt de meniscus genoemd. Iedere knie heeft 2 menisci, ieder aan een kant van het gewricht. Deze menisci zorgen ervoor dat het gewicht van het bovenste been wordt doorgegeven aan het onderste been. In je knie zit een kraakbeenschijf, de meniscus, die het gewricht stabiliseert en de druk over een groter oppervlak verdeelt. Wanneer de meniscus operatief verwijderd moet worden als gevolg van een blessure, dan kan er op een bepaalde plek overdruk ontstaan.

Hoe voorkomen?

• Zorg altijd voor een goede warming-up voor je begint te sporten.
• Je kunt verschillende oefeningen doen om je bovenbeenspieren te versterken. Dit kan helpen om de kans op het krijgen van een knieblessures te verminderen.

Ziekte

Reumatoïde artritis, psoriasis artritis, lupus en jicht zijn systeemaandoeningen die aanleiding geven tot afbraak van het kraakbeen. Het zijn eigenlijk auto-immuunziekten die reageren op lichaamseigen eiwit.

Hoe voorkomen?
Auto-immuunziekten zijn niet te vermijden. Echter, er zijn wel sterke aanwijzingen dat en gezonde levensstijl een belangrijke rol speelt in het verlagen van de risico’s. Dus eet gevarieerd en gezond, vermijd sporten die een erge belasting zijn voor de gewrichten en stop met roken. Daarnaast kan een reumatoloog, specifieke medicatie voorschrijven om de desbetreffende systeemaandoeningen onder controle te houden.

Wat als je kraakbeen al is aangetast?

Wanneer je kraakbeen is aangetast, dan kun je denken aan:

• Fysiotherapie.
• Dragen van een brace.
• Behandeling met medicijnen zoals NSAID’s (pijnstillers) of corticosteroïden (ontstekingsremmers) gaat pijn, ontsteking en zwelling tegen.
• Het herstel van de schade aan het kraakbeen kan plaatsvinden door stimulatie van de beenmergcellen in het bot. Deze cellen zijn namelijk in staat om ‘litteken-kraakbeen’ aan te maken.
• Een prothese. Vandaag bestaan er niet alleen heup- en knieprotheses, maar ook schouder-, elleboog-, enkel- en zelfs teenprotheses. Na implantatie moet je intensieve fysio volgen. Dit om slijtage of beschadiging van de prothese zo veel mogelijk vermijden.

 

Bronnen: maguza.be en gewricht.org

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)