Orthorexia; wanneer gezond eten niet gezond meer is

Overal om ons heen horen we dat we gezond moeten eten. Maar wanneer gezond eten een obsessie wordt, dan kunnen de gevolgen groot zijn. Wat is orthorexia precies? En wat kunnen de gevolgen ervan zijn?

Wat is orthorexia?

De volledige benaming is orthorexia nervosa. Het klink wellicht vreemd, maar ook orthorexia nervosa is een eetstoornis. Het is een eetstoornis waarbij iemand op een obsessieve manier bezig is met gezonde voeding. Mensen met deze stoornis elimineren obsessief en systematisch voedingsmiddelen, waarvan zij denken dat ze de gezondheid schaden. Vaak gaat het dan om voedingsmiddelen met vet, koolhydraten en suikers.

In de meeste gevallen begint orthorexia nervosa met het bewust gezondere keuzes op het gebied van voeding maken. Echter, deze keuzes worden in rap tempo extremer. Het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen kan ernstige gevolgen hebben. De gevolgen zijn niet alleen lichamelijk, zo kan het ook zo zijn dat er op een dagje uit een heuse ‘survival kit’ mee moet.

In tegenstelling tot de eetstoornissen anorexia of boulimia nervosa gaat het bij orthorexia vooral om de kwaliteit en niet zozeer om de kwantiteit van het eten. Relatief vaak komt deze obsessie voor onder sporters en fitness beoefenaars.

Oorzaken van orthorexia nervosa

Orthorexia is een (nog) niet officieel erkende eetstoornis, en heeft net als andere eetstoornissen een psychische oorzaak. Het lijkt erop dat er een aantal factoren zijn die een rol spelen. Risicofactoren kunnen zijn:

• Erfelijke aanleg.
• Traumatische gebeurtenis(sen).
• Faalangst, perfectionisme.
• Angst om de controle over zichzelf te verliezen.
• Een niet met de realiteit overeenkomend beeld van zichzelf.

Over het algemeen genomen kan wel gezegd worden dat eetstoornissen vaker bij kinderen en volwassenen, en vooral bij vrouwen onder de vijfentwintig jaar voorkomen. Daarnaast zie je dat deze stoornis zich vaker dan gemiddeld bij topsporters, modellen en fitnessbeoefenaars een eetstoornis ontwikkelt.

Symptomen van orthorexia nervosa

Het is niet altijd gemakkelijk om de symptomen te herkennen. Want gezond eten is toch juist goed? Mogelijke kenmerken van orthorexia kunnen zijn:

• Gefixeerd zijn op gezond eten.
• Iemand eet niet voor zijn plezier.
• Vaak in eerste instantie bang zijn om te veel te en te ongezond te eten.
• Vermijden van voedingsmiddelen waarin vetten, koolhydraten en eiwitten zitten.
• Schuldig voelen, wanneer iemand toch iets eet waarvan hij/zij denkt dat het schadelijk is.
• Vermijden van etentjes, feestjes of andere sociale activiteiten waar gegeten wordt.
• Lang bezig zijn met het klaarmaken van het eten of het kopen van de juiste ingrediënten.
• Wellicht een superieur gevoel ten opzichte van anderen die een ander eetpatroon hebben.
• Gewichtsverlies.

Wanneer je denkt dat je orthorexia hebt, of je kent iemand waarvan je vermoedt dat hij is of zijn orthorexia heeft, dan is het belangrijk om hulp te zoeken. De gevolgen van deze stoornis kunnen ernstig zijn.

Mogelijke gevolgen

Gebrek aan voedingsstoffen

Wanneer iemand verslaafd is aan gezond eten, denkt hij of zij dat ze hierdoor in een perfecte conditie komt. Echter, het tegendeel is waar. Doordat er veel voedingsmiddelen worden vermeden, kan er een eenzijdig voedingspatroon ontstaan. Het gevolg kan zijn dat je een tekort krijgt aan bepaalde voedingsstoffen, waardoor er verschillende lichamelijke klachten kunnen ontstaan. Gedacht moet worden aan:

• Maag- darmproblemen.
• Langdurige heesheid.
• Menstruatiestoornissen
• Spierkrampen.
• Hartritmestoornissen.
• Nier- en/of leverbeschadigingen.

Sociale gevolgen

Deze eetstoornis kan ook psychische en sociale gevolgen hebben. Omdat iemand ongeveer 24 uur per dag bezig is met gezond eten, is er weinig energie over voor andere zaken zoals: school, studie of werk. Het sociale leven kan er ook onder leiden, doordat het moeilijk wordt om bijvoorbeeld in een restaurant of bij vrienden te eten. Want dat is in hun optiek niet gezond. Dit kan veel stress meebrengen die zich mogelijk weer uit in depressieve of angstige gevoelens. Uiteindelijk kan het gevolg zijn dat mensen met orthorexia nervosa zich steeds verder gaan isoleren van de buitenwereld.

Behandeling orthorexia

Voor orthorexia nervosa bestaat nog geen vaste behandeling. Wanneer je denkt dat je orthorexia hebt, of je denkt dat iemand in je naaste omgeving orthorexia heeft, probeer dan de stap naar de huisarts te maken. Het zelf erkennen dat er een eetprobleem is, is al een enorme stap in de goede richting.

• Eetprobleem erkennen
  Wanneer er geen erkenning is, dan zal een eventuele behandeling ook niet aanslaan. Motivatie is erg belangrijk om de behandeling te starten om weer een gevarieerd en verantwoord eetpatroon te krijgen.
• Achterliggende problematiek
  Wanneer er ernstig achterliggende problemen zijn, dan is het belangrijk dat deze door een psycholoog worden behandeld.
• Voedingsplan en informatie
  Het is belangrijk dat de waarde van de verschillende voedingsmiddelen bekend worden, net als het belang ervan voor de gezondheid.
• Psychotherapie
  Het uiteindelijke doel van deze therapie is dat iemand weer een volwaardig eetpatroon gaat ontwikkelen. Daarnaast is het doel om ervoor te zorgen dat eten niet het leven van iemand beheerst.

Gezond eten betekent ook genieten

Natuurlijk betekent gezond eten evenwichtig en gevarieerd eten. Maar het betekent ook lekker genieten. Een gezond voedingspatroon hoeft een heerlijke maaltijd helemaal niet uit te sluiten. Het komt erop aan het juiste evenwicht te vinden tussen de calorieën, de voedingswaarde en het onderdeel genieten. Hoeveel je van bepaalde voedingsmiddelen eet en hoe vaak is doorslaggevend.

 

Bronnen: lentis.nl, dietcetera.nl en voedingscentrum.nl

Delen:  

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)