We weten dat bij langdurige stress de afgifte van cortisol verhoogd, maar we weten vaak niet dat een verhoogd cortisol gehalte grote gevolgen heeft op onze gezondheid. Dus wat zijn de symptomen van verhoogde cortisol als gevolg van chronische stress?
Wat doet cortisol?
Boven de nieren ligt een orgaan met de naam bijnier. De bijnieren produceren verschillende hormonen. Zo maken ze het hormoon aan dat een belangrijke rol speelt in de zouthuishouding en de bloeddruk, maar ook de hormonen adrenaline en cortisol.
Cortisol heeft verschillende functies, zo beschermt het ons lichaam tegen de gevolgen van ziekte, werkt het ontstekingsremmend en het heeft invloed op ons afweersysteem. Daarnaast is cortisol belangrijk voor ons slaap- en waakritme.
Cortisol staat ook bekend als het stresshormoon. Dat komt omdat bij acute stress er extra cortisol wordt aangemaakt en dat zorgt ervoor dat er extra aminozuren kunnen worden afgebroken. Hiervan kan extra glucose (energie) gemaakt worden en die energie zorgt ervoor dat we die stresssituatie het hoofd kunnen bieden.
Cortisol en chronische stress
De vele stressprikkels vandaag de dag zorgen voor de aanmaak van extra cortisol. Deze extra hoeveelheid komt in het bloed terecht, waardoor de hormoonhuishouding van slag raakt en de bloeddruk verhoogd. Dit kan aderverkalking, trombose en de kans op een hart- of herseninfarct verhogen. Daarbovenop komt ook nog eens dat suikergehalte in het bloed en je afweersysteem ontregeld kunnen raken en bestaat er een grotere kans op het ontwikkelen van overgewicht en osteoporose.
Ook kan je slaap erdoor ontregeld raken. In tijden van chronische stress maakt je lichaam ook meer adrenaline en noradrenaline aan, hormonen die je meer alert maken. Als gevolg van het vrijkomen van adrenaline en noradrenaline komt Cortisol vrij. Dat alles is ’s nachts niet wenselijk, want om goed te kunnen slapen moet in de eerste helft van de nacht je cortisolgehalte laag zijn om te kunnen slapen.
Dus bij chronische stress maak je meer adrenaline, noradrenaline en cortisol aan waardoor je moeilijk in slaap valt of ’s nachts gemakkelijk wakker wordt. Chronisch slaapgebrek leidt op zijn beurt weer tot meer stress, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht kan komen.
Symptomen verhoogd cortisol
Wanneer je langdurig te veel van het stresshormoon cortisol aanmaakt, dan kun je dit herkennen aan de volgende symptomen:
- Chronisch vermoeid zijn
- Sneller ziek worden
- Slechter inslapen of vaak ’s nachts wakker worden
- Meer buikvet
- Meer zin in suiker
- Minder zin in seks
- Nerveus gevoel, soms ook last hebben van angst en/of paniekgevoelens
- Negatieve stemming
- Maag- en darmklachten, rugklachten en hoofdpijn.
Hoe kun je je cortisol meten?
Wanneer je het vermoeden hebt dat je cortisolwaarde te hoog is, dan kan je huisarts via een bloedafname onderzoeken wat je cortisolwaarde is. Wanneer de bloedafname vroeg in de ochtend plaatsvindt, dan zal je cortisolspiegel hoger zijn dan in de loop van de ochtend. Direct na het wakker worden stijgt de cortisol aanmaak en deze neemt gedurende dag af. Een cortisolwaarde van tussen de 6 en 23 mcg/dl (microgram per deciliter) wordt als optimaal gezien. Echter, het precieze, optimale bereik kan variëren, afhankelijk per persoon en per laboratorium dat de test uitvoert.
Cortisolspiegel verlagen
Wanneer de oorzaak van je verhoogde cortisolwaarde langdurige stress is, dan is het belangrijk om je stress zoveel mogelijk te managen, Een gezonde leefstijl is hier onlosmakelijk mee verbonden. Onder een gezonde leefstijl verstaan we:
- Zorg voor voldoende rustmomenten gedurende de dag in
- Probeer ’s nachts voldoende te slapen, het liefst tussen de 7 en 8 uur
- Beweeg voldoende: zo’n 3 tot 5 keer per week. Tijdens het sporten komen er dopamine en endorfine vrij. Beide stoffen werken stressverlagend
- Eet gezond en gevarieerd. Bepaalde voedingsstoffen, zoals vitamine C, vitamine B5, omega-3-vetzuren, eiwitten en gezonde vetten hebben een gunstige invloed op je cortisolwaarde.
- Drink koffie en alcohol met mate. Beide drankjes bevatten stoffen die het lichaam minder de kans geven om tot rust te komen.
- Sommigen mensen hebben baat bij mindfulness of relaxatieoefeningen.
Bronnen: Medical News Today, UZA en Gezondheid en Wetenschap
Delen: gepubliceerd door C. van Etten.
En wat doe je eraan? Chronische stress komt vaak ook door dingen waar je zelf geen invloed op hebt. Zeker als het je kinderen en dan ook naast verdriet, bv je eigen financiële situatie aangaat, krijg je de enorme stress en paniek echt niet omlaag.
Gaat vanaf geboorte al zo. Dat komt vaak voor, als estafette stokjes wordt alles doorgegeven, dominostenen, het omvallen is niet te stoppen.
Ik zoek al heel veel jaren naar oplossingen, hulp etc. Lukt niet! Dus neerwaartse spiraal wordt steeds erger! Ik ken niet anders dan overleven ipv leven.
Het resultaat van jaren in de stress , was een acute opname , waar huisarts en assistenten jarenlang geen enkele
gedachte aan hadden . het enige wat ik na de $ omleidingen kon doen is weer zo snel mogelijk weer veel doen . Maar niet zo als voor de operatie . Ik ben anders gaan sporten . en heb leef tijd genomen . rustmomenten . en zo
En nu 10 jaar verder , waar de ader uit kwam heb ik geen Dik been . gekregen .gebruik geen kous .
vrijwel geen medicijnen meer . Voel . mijzelf heel goed . wandel minimaal 8 kilometer met de hond , per dag .
slaap als een os . en ja tussen 7 / 8 uur per nacht . Hou geen vaste slaaptijd aan .. maar toch die tijd .
Ik ben blij dat ik de operatie heb gehad en , nu zo fijn genietend kan leven .
Giel
Wat voor operatie heeft u gehad?
Alle symptomen van een te hoge cortisol, ook sinds een jaar verhoogde bloedsuiker (diabetes type 2), medicatie doet niets om suikerwaarde te verlagen terwijl ik goed op de eetgewoonte/beweging let. Wel in gewicht gezakt. BMI is niet veel te hoog nog 3 kilo eraf dan is BMI goed. Bloed laten prikken bij Saltro en cortisolwaarde geeft 0,37 aan. Volgens arts is dat een prima waarde en moet ik toch maar insuline gaan spuiten om de suikerwaarde te verlagen. Ik ben daar totaal geen voorstander van en dus heb ik dat geweigerd. Loop tegen een muur van onbegrip aan.
Dus we sukkelen maar verder helaas. Hopelijk lost het zich vanzelf een keer op.