Hoofdpijn is één van de meest voorkomende gezondheidsklachten. Maar liefst 1 op de 5 volwassen hebben minimaal 1 dag in de week last van hoofdpijn. Hoofdpijn komt in allerlei verschillende gradaties voor. Clusterhoofdpijn is een zeer ernstige vorm van hoofdpijn.
Wat is clusterhoofdpijn?
Clusterhoofdpijn is een zeer ernstige vorm van hoofdpijn, die in aanvallen voorkomt. De pijn die iemand voelt, zit meestal aan één kant van het hoofd. Ongeveer in het gebied om het oog. Andere benamingen van clusterhoofdpijn zijn: neuralgie van Horton genoemd en in de volksmond staat het ook wel bekend als ‘suicide headache’, vanwege de bijna ondraaglijke pijn. Er bestaan twee vormen van clusterhoofdpijn: episodische clusterhoofdpijn en chronische clusterhoofdpijn.
Episodische clusterhoofdpijn
Bij de episodische vorm van de hoofdpijn worden periodes van weken tot maanden waarin de aanvallen optreden. Hierna verdwijnt de pijn weer. Deze periodes van geen pijn kunnen jaren duren. Na deze periode komt de pijn plotseling weer terug. Het is ook zo dat deze vorm kan overgaan in de chronische vorm.
Chronische clusterhoofdpijn
Bij de chronische vorm zijn er geen pijnvrije periodes. Dan heeft iemand bijna elke dag aanvallen, het hele jaar door. Deze vorm kan overgaan in de episodische vorm.
Clusterhoofdpijn moet overigens niet verward worden met migraine of spanningshoofdpijn.
Symptomen van clusterhoofdpijn
- De aanvallen doen zich voor in de bepaalde periodes (’clusters’).
- Aan één zijde van het hoofd ervaart iemand pij.
- De pijn zit achter het oog of in het voorhoofd bij de slaap.
- De pijn kan uitstralen naar de kaak.
- Er is sprake van een snijdende, bonzende of borende pijn.
- De hoofdpijn is zeer intens en wordt soms omschreven als ‘bijna niet uit te houden’.
- De hoofdpijn aanvallen beginnen heel vaak in de nacht.
- Tijdens een aanval is er vaak sprake van bewegingsdrang en kunt u vaak niet stil blijven zitten.
- Een onbehandelde aanval duurt tussen de 15 en 180 minuten en kan zich tot 8 maal per etmaal herhalen.
Voortekenen van een aanval
Ruim de helft van de mensen die last hebben van clusterhoofdpijn, hebben enkele uren of dagen van te voren al voortekenen van een naderende aanval, zoals:
- Rood doorlopen oog en/of tranend oog aan de kant waar de hoofdpijn zit.
- Het ooglid kan, aan de kant van de hoofdpijn, hangen of wat opgezwollen zijn.
- Vernauwde pupil aan de zijde waar de hoofdpijn zit.
- Loopneus of juist een verstopte neus aan de kant waar de hoofdpijn zit.
- Zweten op het voorhoofd.
- Depressieve klachten als gevolg van de heftige pijn en gevoelens van onmacht en wanhoop als gevolg van de pijn.
Oorzaken van clusterhoofdpijn
Over de echte oorzaak van clusterhoofdpijn is helaas (nog) veel onbekend. Men vermoedt dat erfelijkheid een rol speelt. Erfelijke factoren zorgen ervoor dat iemand de aanleg heeft om deze aanvallen te krijgen.
Daarnaast zou het ontstaan te maken kunnen hebben met een afwijking in de hypothalamus. De hypothalamus heeft een groot aantal functies voor het lichaam, waaronder het regelen van de bloeddruk, de hartslag, de hormoonhuishouding en de biologische klok. De biologische klok zorgt ervoor dat bepaalde activiteiten in de hersenen, en in de rest van het lichaam, een bepaald ritme hebben. Dat zou een reden kunnen zijn voor het feit dat de pijnaanvallen vaak rond dezelfde tijdstippen opkomen.
Uitlokkende factoren
Er zijn verschillende factoren, waarvan wordt gedacht dat ze een aanval kunnen uitlokken:
- Alcohol.
- Kou
- Weinig zuurstof (bijvoorbeeld op grote hoogtes).
- Bepaalde smaakversterkers.
Het is echter nog niet bewezen dat deze factoren ook echt invloed hebben op het ontstaan van een aanval.
Diagnose van clusterhoofdpijn
Doordat er een aantal zeer herkenbare symptomen zijn, zou een arts redelijk gemakkelijk clusterhoofdpijn moeten kunnen herkennen. Natuurlijk moeten de klachten wel goed omschreven worden. Een hoofdpijndagboek kan hierbij behulpzaam zijn.
Om andere oorzaken van de hoofdpijn uit te sluiten, kan de arts in sommige gevallen besluiten om bijvoorbeeld een hersenscan te laten uitvoeren. Maar dit komt zelden voor.
Behandeling van clusterhoofdpijn
Clusterhoofdpijn is helaas niet te genezen, maar in de meeste gevallen wel goed te behandelen. De behandeling is er dan op gericht om aan de ene kant de pijn te bestrijden, en aan de andere kant aanvallen te voorkomen.
Acute pijnbestrijding
Tijdens een aanval zal een pijnstiller in de vorm van een zetpil of tablet, in de meeste gevallen, niet snel genoeg werken. Door het inademen van 100% zuurstof via een masker kan de pijn verminderen. Bij ongeveer 70% van de mensen met clusterhoofdpijn geeft dit binnen 10 minuten een duidelijke verlichting.
Daarnaast kan een injectie van het medicijn Sumatriptan Subcutaan worden gegeven. Ook dit middel geeft bij een groot deel van de mensen verlichting van de pijn binnen 10 tot 15 minuten. Het nadeel van dit middel is echter dat het slechts tweemaal per dag mag worden gebruikt, terwijl je eventueel meer dan twee aanvallen kunt hebben.
Preventieve behandeling
Om het optreden van aanvallen van clusterhoofdpijn te verminderen wordt gebruikgemaakt van middelen als Verapamil, Methysergide en Lithium. Dit soort medicatie is bij veel mensen effectief, maar moet alleen worden gebruikt onder strikte begeleiding van een neuroloog.
Bronnen: allesoverhoofdpijn.nl, hersenstichting.nl en mcl.nl
Delen: gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)