Vaak ziek? Misschien is er sprake van een afweerstoornis

Ben je vaker ziek dan anderen? Dan kan het zo zijn dat er sprake is van een afweerstoornis. Wat is de oorzaak van een afweerstoornis?

Wat is een afweerstoornis?

Wanneer je een goed werkend afweersysteem hebt, dan beschermt deze het lichaam tegen ziekteverwekkers zoals: virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Wanneer je een afweerstoornis hebt, dan werkt het afweersysteem onvoldoende. Hierdoor ontstaat er een niet goed functionerende immuniteit. Het gevolg daarvan is dat iemand heel erg vatbaar wordt voor infecties. Maar ook dat iemand niet langer bestand is tegen infectieziekten en bepaalde vormen van kanker die een gezond persoon niet deren. In plaats van afweerstoornis wordt ook het woord immuundeficiëntie genoemd.

Je hebt een primaire afweerstoornis en een secundaire afweerstoornis. De primaire is aangeboren en een gevolg van een genetische afwijking. Een secundaire afweerstoornis kan het gevolg zijn van andere aandoeningen of medicatie, zoals chemotherapie.

Functie afweersysteem

Een gezond lichaam heeft goede beschermingsmechanismen tegen indringers van buitenaf. Dat afweersysteem bevindt zich door het hele lichaam en maakt de indringers onschadelijk. Een groot aantal organen en cellen werkt mee om de weerstand op peil te houden. Denk hierbij aan: de huid, luchtwegen, bloed en lymfesysteem. Bij een niet goed werkend afweersysteem is er sprake van een afweerstoornis.

Er zijn veel soorten afweerstoornissen. Zo kan er sprake zijn van een stoornis in de aanmaak van: antistoffen, regulatiestoornissen van het immuunsysteem, problemen met de niet-specifieke afweer of van gecombineerde afweerstoornissen.

Oorzaken afweerstoornis

Bij hele jonge kinderen is er bijna altijd sprake van een primaire afweerstoornis. Dit kan ontstaan door:

• Erfelijke aandoeningen.
• Problemen tijdens de zwangerschap.

Op latere leeftijd kunnen afweerstoornissen ontstaan door een afwijking in het afweersysteem zelf of door andere ziekten of medicijnen. Oorzaken kunnen zijn:

• Een aandoening, waaronder leukemie.
• Een infectie, bijvoorbeeld ziekte van Pfeiffer of HIV.
• Bepaalde medicatie welke het afweersysteem onderdrukken.
• Chemotherapie die ingezet wordt om kanker te bestrijden.
• Een operatie of ongeval (bijvoorbeeld beschadiging of verwijdering van de milt).
• Contact met schadelijke stoffen.

Symptomen van een afweerstoornis

Aangezien er verschillende afweerstoornissen zijn, zijn er ook verschillende symptomen. Echter, wanneer je één of meer van onderstaande symptomen herkent, ga dan naar je huisarts.

Symptomen volwassen

• Wanneer iemand over een periode van 3 jaar 2 of meer longontstekingen heeft gehad.
• Wanneer er binnen één jaar 4 of meer infecties zijn geconstateerd, waarvoor antibiotica noodzakelijk was. Denk hierbij aan een: midden oorontsteking, sinusitis of bronchitis.
• Terugkerende infecties of infecties waarvoor langdurige behandeling met antibiotica nodig is.
• Een ernstige bacteriële infecties, zoals osteomyelitis, meningitis, sepsis en cellulitis.
• Infecties op ongebruikelijke plaatsen of veroorzaakt door een ongewone ziekteverwekker.
• Wanneer het bekend is dat er een afweerstoornis in de familie is.

Symptomen kinderen

Kinderen zijn vatbaar voor virussen. Dat is normaal. Ze krijgen deze op de crèche, peuterspeelzaal. Doordat hun immuunsysteem nog moet rijpen, krijgen ze dan snel een verkoudheid of griep. Echter, er zijn een aantal symptomen die een teken van een afweerstoornis kunnen zijn:

• Het regelmatig hebben van een oorontsteking. Vier of meer in één jaar.
• Wanneer er in één jaar 2 keer of vaker sprake is van een kaakholte- of neusbijholteontstekingen.
• Wanneer het gebruik van antibiotica weinig effect heeft.
• Wanneer er binnen één jaar 2 keer of vaker een longontsteking wordt geconstateerd.
• Een groeiachterstand of een te laag gewicht bij baby’s.
• Schimmelinfecties (spruw) in de mond of op de huid welke niet genezen.
• Om tot genezing van een infectie te komen is antibiotica via een infuus nodig.
• Wanneer er sprake is van 2 of meer ernstige infecties zoals een hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging.
• Wanneer het bekend is dat er een afweerstoornis in de familie is.

Diagnose afweerstoornis

Bij mensen met afweerstoornissen kan het stellen van de diagnose soms lang duren, maar meestal is er snel duidelijkheid. In eerste instantie zal er in een gesprek met een gespecialiseerde arts besproken worden over hoe vaak, en welke infecties er zijn geweest in het verleden. Maar ook in hoeverre er antibiotica is gebruikt en of dat iemand andere ziekteverschijnselen heeft.

Aanvullende onderzoeken, waaronder verschillende bloedtesten, zullen ook worden uitgevoerd. Deze bloedonderzoeken worden gedaan om te onderzoeken of er voldoende antistoffen en afweercellen in het bloed zijn. Ook wordt er onderzocht of er na één of meer vaccinaties voldoende antistoffen zijn aangemaakt. Op deze manier wordt er gekeken of het afweersysteem goed werkt. Een bloedonderzoek geeft meer duidelijkheid over de aard en het type afweerstoornis. Daarnaast kan er een erfelijkheidsonderzoek gedaan worden om eventuele genetische oorzaken van de afweerstoornis op te sporen. Uiteindelijk zal een beeldvormend onderzoek, waaronder een MRI, Scan, röntgenfoto of echo, inzicht geven in een eventuele bijkomende ziekte, bijvoorbeeld in de longen of de darmen.

Behandeling afweerstoornissen

Afhankelijk van de afweerstoornis, zijn er meerdere behandelingen die mogelijk zijn. Bij de eenvoudige afweerstoornissen, vooral die zich veel uiten in het keel-, neus-, oorgebied, wordt meestal overgegaan op het geven van beschermende antibiotica. Bij andere tekorten aan antistoffen, kan het nodig zijn om deze via een infuus toe te dienen. In sommige gevallen kan dat gewoon thuis gebeuren. Bij kinderen kan er ook gekozen worden voor een stamceltransplantatie (vervangen van de afweer).

Vooruitzichten

Hoe de behandeling aansluit, is heel verschillend. Bij de juiste behandeling hebben sommige mensen niet zo veel last meer van deze aandoening. In andere gevallen kan iemand, ondanks dat hij/zij medicijnen gebruikt, toch ziek worden. Vaak vindt er om de paar jaar uitgebreid bloedonderzoek en een longscan plaats om te onderzoeken of de gezondheid goed blijft.

 

Bronnen: umcutrecht.nl, wkzutrecht.nl en radboudumc.nl

Delen:  

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)