Q-koorts nog steeds een onbekende ziekte

Tussen 2007 en 2010 raakten tussen de 50.000 en 100.000 Nederlanders besmet. Er werden in ons land duizenden mensen ziek en helaas zijn er 95 mensen overleden aan de gevolgen van de Q-koorts. Gelukkig ligt deze epidemie alweer even achter ons. Echter, er zijn nog steeds veel mensen die iedere dag last hebben van deze nog onbekende ziekte.

Wat is Q-koorts?

De Q-koorts is een infectieziekte die overgebracht wordt van dier op mens. Besmetting vindt dus niet plaats van mens op mens. Dieren die de bacterie bij zich hebben, veroorzaken de besmetting. In Nederland zijn dat vooral besmette melkgeiten en -schapen. De meeste mensen krijgen deze infectieziekte door het inademen van lucht waar de bacterie inzit. De bacterie heet Coxiella Burnetii. De naam Q-koorts is afkomstig van de naam Query fever, wat vraagteken koorts betekend. Deze ziekte kreeg deze naam, omdat de oorzaak van deze ziekte lange tijd onbekend was.

Symptomen van Q-koorts

Ongeveer 50% van de mensen die Q-koorts hebben, hebben geen symptomen. Ze worden niet ziek. De andere helft van de mensen vertonen een wat griepachtig ziektebeeld. Iemand heeft dan last van:

• Koorts gedurende een aantal dagen, gecombineerd met gloeien van de warmte en dan weer rillingen van de kou.
• Hoofdpijn.
• Droge hoest.
• Nachtzweten.
• Pijnlijke spieren en gewrichten.
• Verminderde eetlust.

In sommige gevallen verloopt de ziekte veel ernstiger. Bovenstaande symptomen worden dan aangevuld met het zeer benauwd voelen en het hebben van pijn op de borst. Het kan zijn dat iemand een longontsteking eroverheen krijgt. Ook kan de bacterie een leverontsteking veroorzaken. Dit kenmerkt zich door: misselijkheid, overgeven en diarree.

Een heel klein percentage van de mensen die besmet zijn, krijgt een chronische infectie. Deze mensen krijgen op den duur ontstekingen aan hart en bloedvaten. Deze mensen hebben dan chronische Q-koorts. Veelal komt dit voor bij mensen die al afwijkingen aan hartkleppen of aan de grote bloedvaten hadden. Ook kan bij zwangere vrouwen een eerder doorgemaakte Q-koortsinfectie tot chronische Q-koorts leiden.

Hoe kun je met de Q-koorts besmet raken?

De bacterie Coxiella Burnetii is de boosdoener. De bacterie zit vooral in het vruchtwater en de moederkoek van besmette dieren. Deze kan tijdens een geboorte vrijkomen uit bijvoorbeeld de placenta en vruchtwater. In Nederland zijn het vooral besmette schapen of geiten die voor de besmetting zorgen. Echter, ook koeien, honden, katten, vogels, teken, luizen en vlooien kunnen voor besmetting bij de mens zorgen. De bacterie kan in de buitenlucht erg goed overleven. Soms wel maanden tot jaren. Mensen die lucht inademen met de Q-koorts bacterie kunnen de Q-koorts krijgen binnen 2 tot 6 weken na inademing. Het verspreiden gaat gemakkelijk via de wind. Besmetting vindt niet plaats door het eten van besmet vlees.

Risicogroepen

Sommige mensen hebben een groter risico om besmet te raken met de Q-koortsbacterie. Dat zijn:

• Mensen met verminderde afweer door een ernstige ziekte, waaronder aids of kanker. Deze mensen hebben vaak een verminderde weerstand als gevolg van behandelingen en/of medicijnen.
• Mensen met een hartafwijking (klepgebrek) of die aan hun hart zijn geopereerd.
• Zwangere vrouwen hebben een verhoogde kans op ziek worden en ook een iets verhoogd risico op een vroeggeboorte of een miskraam.

Diagnose Q-koorts

Wanneer de arts denkt dat er sprake van Q-koorts is, dan kan de diagnose bepaald worden door middel van een bloedonderzoek. Dit bloedonderzoek laten wel of geen antistoffen tegen Q-koorts zien. Op basis van de aanwezigheid van deze antistoffen en de hoeveelheid van deze antistoffen door de tijd, kan bepaald worden of iemand een Q-koortsinfectie heeft opgelopen.

Wanneer de diagnose is gesteld dan kunnen onderstaande aanvullende onderzoeken worden gedaan.

• Echo van het hart
  Wanneer de persoon een hartafwijking heeft, dan zal er ook een echo van het hart gemaakt worden. Deze echo kan dan aantonen of dat de Q-koortsbacterie een infectie van de hartkleppen heeft veroorzaakt. In de meeste gevallen is een echo niet voldoende en wordt er ook nog een PET-scan van de hartkleppen gemaakt.
• Echo buik
  Als iemand chronische Q-koorts heeft, wordt vaak een echo van de buik gemaakt. Beoordeeld wordt dan of de grote buikslagader (aorta) verwijd is. De Q-koorts bacterie kan namelijk een infectie van de aortawand veroorzaken, met name als dit bloedvat verwijd is.
• CT-scan van de buik
  Soms wordt er ook een CT-scan van de buik gemaakt als iemand chronische Q-koorts heeft. Ook hiermee kan worden beoordeeld of de grote buikslagader (aorta) is aangetast door de Q-koorts bacterie.

Behandeling van Q-koorts

Wanneer iemand de diagnose Q-koorts heeft gekregen, dan zal hij of zijn gedurende 2 weken antibiotica krijgen. Het beste antibioticum tegen Q-koorts is doxycycline. Wanneer iemand een verminderde afweer heeft, dan krijgt deze een antibiotica kuur van 3 weken. Zoals bij iedere antibioticakuur geldt, moet je ook hier de kuur afmaken, ook wanneer je geen klachten meer hebt. Wanneer iemand zich erg ziek blijft voelen, dan wordt geadviseerd om paracetamol te nemen. Dat mag 3 tot 4 keer 500 tot 1000 mg per dag.

Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS)
Gelukkig herstellen de meeste mensen binnen 1 tot 2 weken van Q-koorts. Ongeveer 20% blijft na de koortsperiode nog een tijd moe. Wanneer deze vermoeidheid langer dan een jaar na de acute infectie duurt, dan spreken we van QVS. QVS staat voor Q-koorts Vermoeidheid Syndroom. Iemand is dan zeer vermoeidheid. Deze vermoeidheid kan gepaard gaan met: spierklachten, gewrichtsklachten en concentratieproblemen.

Dit alles kan ernstige gevolgen hebben voor de kwaliteit van iemand zijn leven. Op zijn dagelijkse activiteiten en werk. Helaas is nog niet duidelijk of hier een effectieve behandeling voor bestaat.

Wanneer naar de huisarts met Q-koorts?
Het is verstandig om contact op te nemen met je huisarts op het moment dat iemand:

• Zich erg benauwd voelt.
• Voelt dat hij of zij suf wordt.
• Alles wat hij of zij drinkt niet binnen kan houden.
• Na 2 dagen antibiotica nog steeds geen lagere koorts heeft.

 

Bronnen: rivm.nl, q-koorts.nl en radboudumc.nl

Delen:  

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)