Complex Regionaal Pijn Syndroom, een onbegrepen aandoening

Een complicatie die kan optreden na een operatie of ongeluk, kan uitmonden in het Complex Regionaal Pijn Syndroom. In Nederland hebben ongeveer 20.000 mensen hier last van. Jaarlijks krijgen nog eens 5000 patiënten deze diagnose. Wat is het Complex Regionaal Pijn Syndroom? Is er iets aan dit syndroom te doen?

Wat is CRPS?

Dit syndroom kan ontstaan na een letsel of een operatie aan een ledemaat. Voorbeelden van letsels zijn botbreuken, kneuzingen, snijwonden, maar ook een gewone schaafwond kan een oorzaak zijn. De ernst van de pijn staat los van de ernst van het letsel. Zo kan het gebeuren dat een klein letsel tot ernstige CRPS kan leiden, terwijl een milde CRPS kan optreden bij een gecompliceerd letsel. Daarnaast zijn er ook patiënten, waar de klachten zonder duidelijke aanleiding beginnen. Dit syndroom kan op alle leeftijden ontstaan, maar meestal komt het voor tussen bij mensen tussen de 45 en 60 jaar. Tevens komt het vaker voor bij vrouwen (75%) dan bij mannen.

CRPS kent twee typen:

• CRPS type 1, ook vaak aangeduid met de termen: posttraumatische dystrofie, sudeckse dystrofie, systemische reflex dystrofie of algodystrofie. Deze ontstaat vaak na een val zonder aantoonbare (zenuw)schade.
• CRPS type 2 (ook wel causalgie genoemd), hierbij is er juist wel zenuwschade te constateren. De pijnklachten lijken sterk op die van neuropatische pijn.

Symptomen van CRPS

De klachten beginnen in de meest gevallen met hele erge pijn. Pijn die niet direct veroorzaakt kan worden door het letsel. Daarnaast hebben veel mensen last van zwelling, roodheid en warmte in het desbetreffende lichaamsdeel. Dit wordt dan warme CRPS genoemd. In 5% van de gevallen treedt er een koude vorm op. De naam zegt het al, hierbij is de plek vanaf het begin blauw en koud.

Naast deze symptomen kan iemand ook de volgende klachten krijgen:

• Het is moeilijk om actief te bewegen, dit als gevolg van de pijn en de stijfheid. Ook passief bewegen kan als zeer pijnlijk worden ervaren.
• Een typerend kenmerk is in eerste instantie de pijn wel te verdragen is, maar na een paar minuten neemt de pijn met oedeem en warmte ernstig toe.
• De onverklaarbare pijn kan ondragelijk zijn en lang aanhouden.
• De klachten kunnen uitbreiden naar delen van de arm of het been die verder van het eerste letsel of operatie liggen.
• Op de plek van het letsel kunnen er veranderingen in de zweetproductie en de groei van de haren en nagels optreden. Bij warme CRPS nemen deze veranderingen toe en bij koude CRPS nemen ze af.
• Er kan een grote gevoeligheid voor pijnprikkels ontstaan. Naast dat iemand de pijn ‘van binnen’ voelt kan er ook een aanrakingspijn ontstaan. Hierbij kan iemand het niet verdragen wanneer de huid wordt aangeraakt.
• Iemand kan last krijgen van een verminderd tastgevoel of men ervaart dat het ledemaat niet meer bij het lichaamsschema hoort (het gevoel of de hand bijvoorbeeld erg ver weg is). De spierkracht neemt snel af en men heeft geen kracht meer om bijvoorbeeld een kopje vast te houden. In zeer ernstige gevallen kan de totale spierkracht verloren gaan.

Oorzaken van CRPS

Momenteel is het nog niet exact duidelijk waarom iemand na een letsel CRPS ontwikkelt. Men gaat ervan uit dat verschillende factoren een rol spelen bij het ontstaan zoals:

• Ontsteking
  Mogelijk kan een ontsteking een belangrijk mechanisme zijn, voor het ontstaan van dit syndroom. Bij patiënten werd namelijk een hogere concentratie ontstekingseiwitten in het bloed, hersenvocht en de aangedane ledematen gevonden.
• Hersenen
  Mensen met CRPS lijken een verhoogde gevoeligheid van de hersenen voor het verwerken van pijnsignalen te hebben. De pijnbanen die pijnprikkels dempen functioneren minder goed.
• Erfelijke factoren
  Deze factor is nog het meest onduidelijk. Er bestaan studies die laten zien dat er mogelijk bepaalde genen betrokken zijn bij het ontstaan van CRPS. Echter, hiervoor moet veel meer onderzoek naar gedaan worden.

Behandeling van CRPS

Soms kan CRPS vanzelf overgaan, echter vaak is een aanvullende behandeling nodig. De behandelingen kunnen bestaan uit lichamelijke en niet-lichamelijke behandelingen.

Lichamelijke behandelingen

• Fysiotherapie
  Fysiotherapie is het belangrijkste onderdeel van de behandeling. Men gaat aan de slag om de kracht en mobiliteit van het desbetreffende lichaamsdeel te verbeteren. Uiteindelijk is het doel om de functie van het betreffende arm of been terug te krijgen, en in de tweede plaats pas het behandelen van pijn of andere symptomen.
• Medicijnen
  In de meeste gevallen is men terughoudend met het geven van medicijnen. Het effect is namelijk vaak of beperkt of kortdurend. Pijnmedicatie voor zenuwpijn kan wel in sommige gevallen helpen. Heel soms wordt er gekozen om de ontsteking te remmen door middel van corticosteroïden (denk hierbij aan prednison).
• TENS-behandeling
  TENS is een afkorting voor de Transcutane Electro Neuro Stimulatie. Dit houdt in dat er elektrische stroompje door de huid heen worden gegeven die de zenuwen kunnen beïnvloeden om de pijn te verminderen.

Niet-lichamelijke behandelingen

• Cognitieve gedragsbehandeling
  Daarnaast bestaat er therapie die zich richt op het omgaan met de pijnklachten, wat een bijzonder belangrijk onderdeel van de behandeling is.
• Psychologische begeleiding
  Bij een psychologische behandeling, zal de psycholoog er eerst proberen achter te komen wat de pijn in het dagelijks leven van iemand betekent, en hoeveel last iemand ervan heeft. Afhankelijk van zijn bevindingen en conclusies, zal hij een voorstel voor een bepaalde psychologische behandeling doen.Deze psychologische behandelingen kunnen variëren van persoonlijke gesprekstherapieën tot gedragsmatige groepstherapieën.

Bronnen: pijn.nl, nwz.nl en umcg.nl