Hyperventilatie: wat kun je er aan doen?

Hyperventilatie is niet gevaarlijk, maar het kan wel heel beangstigend zijn. Wat kun je doen wanneer je last hebt van hyperventilatie?

Wat is hyperventilatie?

Hyperventilatie betekent dat je te snel en/of te diep ademt. Een volwassen persoon haalt ongeveer 10 keer per minuut adem, maar op het moment dat iemand meer dan 20 keer per minuut adem haalt, dan is er sprake van hyperventilatie. Door dat te snelle en/of te diepe ademen komt er aan de ene kant meer zuurstof in je bloed en adem je aan de andere kant meer koolstofdioxide (CO2) uit. Vooral dit laatste kan een aantal klachten veroorzaken, omdat koolstofdioxide de zuurtegraad van het bloed beïnvloedt. Door het gevoel van ademnood en de soms andere angstige symptomen kan iemand nog sneller en/of dieper gaan ademen. Dit kan de klachten weer verergeren.

Een acute hyperventilatie-aanval kan heel beangstigend zijn. Helemaal wanneer iemand het gevoel heeft bijna te stikken, flauwvalt en pijn op de borst of in de buik krijgt. Regelmatig wordt een aanval dan ook verward worden met andere aandoeningen zoals een hartinfarct of hartritmestoornissen.

Sommige mensen krijgen deze klachten maar één keer in hun leven, bij anderen komt hyperventilatie vaker terug.

Acute en chronische hyperventilatie

Er bestaan 2 vormen van hyperventilatie; acute- en chronische hyperventilatie. De meeste bekende is de acute vorm. Hierbij kan de ademhaling plotseling hoorbaar versnellen en is lastig om deze onder controle te houden. De minder bekende vorm is chronische hyperventilatie. Ondanks dat dit minder bekend is, komt deze vorm veel vaker voor. Hierbij is de ademhaling gedurende een langere periode versneld. In principe ademt iemand dan systematisch op de verkeerde manier, echter vaak zonder te merken dat de ademhaling te snel en/of te diep is. De klachten zijn vager en minder hevig dan bij acute hyperventilatie, waardoor iemand er pas achter komt op het moment dat hij of zijn met bepaalde klachten naar de huisarts gaat.

Symptomen van hyperventilatie

De symptomen van hyperventilatie verschillen voor de acute en chronische variant.

Mogelijke klachten acute hyperventilatie

• Snelle en/of te diepe ademhaling.
• Kortademigheid.
• Versnelde polsslag die soms gepaard gaat met hartkloppingen.
• Pijn of druk op de borst hebben.
• Licht in het hoofd voelen.
• Misselijkheid.
• Beven en zweten.
• Tintelingen rond de lippen.
• Paniekgevoelens.

Mogelijke klachten chronische hyperventilatie

De klachten zijn hier veelal gelijk aan de symptomen van acute hyperventilatie, echter ze zijn vager. Andere klachten die iemand ook kan ervaren zijn:

• Vermoeidheid.
• Zeer regelmatig zuchten en geeuwen.
• Concentratieproblemen.
• Opgeblazen gevoel.
• Rug- en buikpijn.

Wil je weten of jij last hebt van hyperventilatie? Doe dan de hyperventilatietest op onze site.

Oorzaak van hyperventilatie

Hyperventilatie is geen ziekte op zich, er is altijd een onderliggende oorzaak:

• Angst- en/of paniekaanval
  Hyperventilatie kan ontstaan als reactie van het lichaam op een angstig, stressvol of emotioneel geladen situatie. Maar ook wanneer er sprake is van een intense spanning.
• Overbelasting en oververmoeidheid
  Wanneer hier sprake van is, dan maakt het lichaam stresshormonen aan. Het lichaam maakt zich dan als het ware klaar voor een spannende situatie en iemand gaat vanzelf sneller ademhalen en het hart gaat sneller kloppen.
• Persoonlijkheidskenmerken of leefwijze
  De één is gevoeliger voor hyperventilatie dan de ander. Bijvoorbeeld iemand die snel bezorgd is over kleine dingen kan vatbaarder zijn. Maar ook iemand die perfectionistisch ingesteld is kunnen er eerder last van krijgen.
• Hormonale invloeden
  In de tweede helft van de menstruele cyclus ligt het CO2-gehalte in het bloed lager. Dit kan ervoor zorgen dat vrouwen in die periode gevoeliger zijn voor hyperventilatieklachten.
• Lichamelijke oorzaak
  Soms is onderliggend longlijden, bijvoorbeeld COPD, de oorzaak van (chronische) hyperventilatie.

Wat kun je doen bij een acute aanval?

• Ademhalingsoefeningen
  Probeer in eerste instantie alleen via je buik te ademen en probeer te ontspannen. Dit kun je doen door je te focussen op je ademhaling. Doe dit door gedurende 3 à 4 seconden met je lippen op elkaar rustig door je neus in te ademen. Adem vervolgens langzaam uit. Dit duurt 6 tot 7 seconden. Tel in gedachten langzaam mee: in – 2 – 3 – uit – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 in – 2 – 3 – uit – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 enzovoort. Het is echter vaak zo dat een aanval van hyperventilatie vaak gepaard gaat met een paniekerig gevoel, waardoor het in de praktijk niet zo makkelijk is om rustiger te ademen.
• Extra bewegen
  Bij sommige mensen helpt extra beweging. Zo kan een aantal keer diep door de knieën buigen of op en neer springen een manier zijn om de gestegen hoeveelheid zuurstof in het bloed op te vangen en meer koolzuurgas op te nemen, en zo de symptomen van hyperventilatie te voorkomen.
• Zing een liedje
  Zing een liedje of lees hardop. Wanneer je dit doet dan haal je op een betere manier adem en krijgt hyperventilatie minder kans.

Papieren zak

Vaak wordt aangeraden om een plastic of papieren zakje voor je neus en mond te houden en de daarin uitgeademde lucht opnieuw in te ademen. Er is veel onderzoek gedaan naar deze methode. In bepaalde onderzoeken komt naar voren dat deze methode de zuurstof/koolstofdioxide balans in het bloed niet herstelt. Ook zijn er onderzoeken waaruit is gebleken dat deze methodiek de symptomen zelfs kan verergeren. Bovendien kan het langdurig ademen in een zakje er voor zorgen dat je te weinig zuurstof krijgt.

Wanneer naar je huisarts?

Het is verstandig om naar je huisarts te gaan wanneer je last hebt van de volgende symptomen:

• Een beklemd gevoel op de borst hebt dat niet weggaat.
• Zeer benauwd zijn.
• Wanneer de maatregelen die je zelf neemt niet helpen.
• Je met enige regelmaat een aanval krijgt.

Op het moment dat je zelf denkt dat de klachten niet veroorzaakt worden door hyperventilatie, dan is het ook verstandig om naar je huisarts te gaan. Maar ook wanneer je je zorgen maakt, ook dan is een bezoek aan je huisarts een goed idee.

 

Bronnen: olvg.nl, hyperventilatie.org en ikazia.nl

 

Delen:  

gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)