Is dagdromen wel zo onschuldig?

Dagdromen doen we waarschijnlijk allemaal wel eens. Freud noemde dagdromen ‘a trial action’, waarin mensen de verschillende mogelijkheden bekijken. Maar is dagdromen een manier om alle opties te bekijken of is dagdromen niet zo onschuldig als dat het lijkt?

Wat is dagdromen?

Wanneer je naar een film zit te kijken en je aandacht dwaalt af naar een onderwerp dat totaal niets met de film heeft te maken valt in de categorie dagdromen. Of wanneer je een lekker boek aan het lezen bent, maar nadat je de pagina hebt omgeslagen kun je je niets herinneren van wat je net gelezen hebt. Dat valt ook onder dagdromen. Vaak worden deze activiteiten gekenmerkt door een gebrek aan aandacht voor wat je op dat moment aan het doen bent of voor de omgeving waar je dan in bent.

Wij Nederlanders vinden allemaal dat we erg druk zijn en dat we erg taakgericht bezig zijn. Echter, onderzoekers hebben aangetoond dat we ongeveer de helft van de tijd met onze gedachten bij taken en onderwerpen zijn die helemaal niets te maken hebben met het werk of de taak waar je op dat moment mee bezig bent. Dat is best veel. Dan komt direct de vraag naar boven welke functie dagdromen eigenlijk heeft?

Voordelen van dagdromen

Dagdromen organiseert je geheugen

Wanneer onze hersenen even weinig omhanden hebben start direct het dagdroomnetwerk. Een aantal gebieden worden dan in werking gezet, waardoor we herinneringen ophalen en we het vermogen hebben om onze gevoelens en gedachten van anderen voor te stellen. Even wordt de aandacht van de buitenwereld naar onszelf verleg. Onze hersenen staan dus eigenlijk nooit stil, ze blijven maar draaien.

Waarom dit zo is, is de vraag. Misschien heeft het wat met de organisatie van het geheugen te maken, aangezien zoveel dagdromen gaan over wat anderen zeiden of wat de afgelopen periode is gebeurd.

Dagdromen zorgt voor een mentale voorbereiding

Dagdromen heeft nog een ander voordeel. Het is een manier om de buitenwereld in onze innerlijke leefwereld te integreren. Het geeft ons de kans om uitdagingen die in de toekomst liggen, zoals misschien een sollicitatiegesprek of een date, om deze mentaal voor te bereiden. Door vooraf al over verschillende opties na te denken en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn, kan het zo zijn dat je een betere beslissing neemt en voor minder verrassingen komt te staan.

Het helpt ons bij het reguleren van onze emoties, want door een gebeurtenis maar de hele tijd te herhalen kun je ze beter rationaliseren.

Dagdromen is goed voor de creativiteit

Een ander voordeel van dagdromen is dat het goed zou zijn voor de creativiteit. Vaak dagdroom je over denkbeeldige situaties. Dat gaat over ‘wat als ik…’ of ‘hoe zou het zijn als ik…’. Nu lijkt dat allemaal weinig nut te hebben, maar loskomen van de dagelijkse werkelijkheid is een belangrijk aspect om nieuwe ideeën te kunnen ontwikkelen. Ook grote wetenschappers als Einstein onderkenden het belang van fantasie voor het doen van ontdekkingen. Dagdromen is dus goed voor je creativiteit en originaliteit.

Nadelen van dagdromen

Het is niet alleen maar een positief verhaal. Een aantal onderzoeken heeft ook aangetoond dat dagdromen, in bepaalde omstandigheden met persoonlijke onrust en soms zelf met psychopathologie zoals depressie kan samengaan. Uit een onderzoek aan de universiteit Gent kwam naar voren dat hoe meer mensen dagdromen, hoe meer zelfkritisch en veroordelend ze over zichzelf zijn en denken. Het gevolg hiervan kan zijn dat dit tot een bijzonder negatieve stemming leidt.

Dit kan in het bijzonder voorkomen bij mensen die al een bepaalde gevoeligheid hebben voor depressieve gevoelens. Mensen waarbij matig negatieve stressoren al bepaalde negatieve gedachten in gang kunnen zetten. Onder bepaalde omstandigheden kunnen dagdromen dus een negatieve impact hebben. Onderzoek uit 1978 heeft ook bevestigt dat depressie geassocieerd is met meer frequent dagdromen.

Conclusie

Gezond en nuttig dagdromen doe je dus vooral over: doelen die bereikbaar zijn, recente gebeurtenissen of over plannen die in de nabije toekomst kunnen plaatsvinden. Dan kunnen ze je helpen creatief te zijn, problemen op te lossen en je helpen om je geheugen te organiseren. Dagdromen is dus goed en je bent zeker niet aan het luieren als het doet. Maar we moeten ook aandacht hebben voor de rol die ze kunnen vervullen bij emotioneel kwetsbare mensen. Bij deze mensen kunnen dagdromen een negatieve neerwaartse spiraal op het gebied van emotionele onrust in gang zetten. Het verschil tussen nuttig en risicovol dagdromen ligt misschien wel heel erg dicht bij elkaar. Verder onderzoek kan misschien meer duidelijkheid geven.

Bronnen: Mensenkennis.be, hpdetijd.nl en nemokennislink.nl